Powstanie Zaliwskiego. Połaniec – Miasto Symbol
Po upadku Powstania Listopadowego nie wszyscy pogodzili się z klęską. Już dwa lata później jeden z jego uczestników, pułkownik Józef Zaliwski, zaczął przygotowywać kolejny zryw narodowy. Miało to miejsce dokładnie 190 lat temu.
Zryw ten niestety upadł, zanim na dobre się rozpoczął. Wykrwawione i zmęczone niedawnym powstaniem społeczeństwo nie było gotowe do ponownej walki. Taktyka Zaliwskiego miała polegać na wprowadzeniu do Królestwa „pierwiastkowych oddziałów”, a następnie zbrojne masy ludowe miały prowadzić wojnę totalną. Królestwo podzielono na 18 okręgów i wyznaczono ich dowódców.
Zaliwski wyruszył z Galicji w marcu 1833 r., w dniu swoich imienin, aby nawiązując do insurekcji kościuszkowskiej ogłosić w Połańcu kolejne powstanie. Chciał zapewne, aby nastąpiło to w rocznicę przysięgi Kościuszki w Krakowie 24 marca.
19 marca w Sandomierskie ruszył dwudziestosześcioosobowy oddział majora Kacpra Dziewickiego. Miał on zaatakować posterunek kozacki w Połańcu i zaopatrzyć się w broń i konie, a następnie ruszyć przez Radom na Warszawę. Nie czekając jednak na koncentrację, na rozkaz Dziewickiego, pięcioosobowy pododdział uderzył na połaniecki posterunek. Powstańcy po zaciętej walce ulegli ostrzeżonym wcześniej Rosjanom.
Wobec przewagi wroga i zupełnej apatii szlachty, a nawet chłopów w Kieleckiem, mjr Drzewicki, uchodząc kilka dni przed pościgiem Kozaków, rozdzielił oddział, a sam został wzięty do niewoli obok wsi Rataje w Stopnickiem. W myśl instrukcji wodza popełnił samobójstwo, zostawiając trzech odstawionych do Warszawy towarzyszy na pastwę barbarzyńskiego śledztwa carskich siepaczy. 7 maja 1833 r. zostali oni (Kurzyjamski, Przeorski, Raczyński) rozstrzelani u stóp cytadeli.
Rosjanie wybrali tę datę nieprzypadkowo. W swym cynizmie egzekucję na spiskowcach wykonali dokładnie w rocznicę ogłoszenia Uniwersału połanieckiego. Wiadomo, że Zaliwski chciał rozpocząć powstanie od zajęcia Połańca, w którym podobnie jak Kościuszko chciał wydać manifest, aby wezwać cały naród do walki. Można więc przyjąć, że Połaniec już wtedy był Miastem – Symbolem Walki o Wolność i Sprawiedliwość.
